اشتغال به کار بدون آینده

اشتغال به کار بدون آینده

اشتغال به شغل بدون آینده | به یک کارگر دادن زن ماهر نیازمندیم. شاید شما هم این تبلیغ را بر روی تکه کارتنی کنار خیابان دیده باشید. گر چه این نوع تبلیغات در واقع نوعی آگهی استخدام محسوب می شود و در ظاهر موضوع خاصی به نظر نیاید، اما در واقع شغلی را تبلیغ می کند که جز مشاغل کاذب محسوب می شوند. مشاغل کاذب کم نیستند و تعداد کسانی که در این نوع مشاغل فعالیت می کنند کم نیستند. اما شغل کاذب چیست و چرا به وجود می آید؟ آیا این دسته از شغل ها باید وجود داشته باشند و یا اینکه دولت ها باید برای جلوگیری از اشتغال افراد به چنین مشاغلی برنامه ای داشته باشند؟

شغل کاذب چیست؟

تعاریف مختلفی می توان برای شغل کاذب آورد، اما آنچه مسلم است شغل کاذب در حقیقت روی دیگری بیکاری است. در این نوع مشاغل، فرد در موقعیت شغلی و جایگاهی که با تحصیلات و مهارت های او همخوانی داشته باشد قرار نمی گیرد. برای مثال فردی پس از به اتمام رساندن تحصیلات دانشگاهی خود از آنجایی که نتوانسته شغلی متناسب با رشته خود پیدا کند در کنار خیابان دست فروشی می کند. دلیل آنکه به بعضی از مشاغل کاذب گفته می شود این است که این دسته از شغل ها خدمات خاص و تاثیر گذاری به جامعه ارائه نمی کنند و در نتیجه یک شغل واقعی ندارند.

البته باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که منظور از کاذب بودن بد بودن یک شغل نیست، بلکه منظور این است که آن شغل ملاک های تعریف شده برای یک شغل که شامل موارد مختلفی از جمله داشتن بیمه بیکاری، حق مسکن، پرداخت مالیات و مواردی از این می شود را ندارند. علاوه بر این بین مهارت و دانش فردی که به چنین کاری مشغول است و نوع آن کار تناسبی وجود ندارد.

شغل های کاذب نسبت به قبل وسیع تر شده اند و برخی از آنها هم بسیار عجیب هستند. شاید این موضوع به ظاهر مسئله خاصی به نظر نیاید اما زمانی که از دید تاثیرات و تبعاتی که می توان بر جامعه بگذارد بررسی شوند آن وقت است که به یک مسئله جدی تبدیل می شود و حتی می تواند به عنوان یک تهدید برای سلامت جامعه در نظر گرفته شود. برخی از مشاغل کاذب عجیب که این روزها در بسیاری از جاها دیده می شود شامل این مشاغل است:

آیا شغل کاذب برای جامعه مضر است؟

وجود شغل های کاذب را به عنوان یکی از مسائل اجتماعی و اقتصادی در نظر می گیرند که اگر تعداد آنها زیاد باشد نشانه ای از ناسالم بودن وضعیت یک جامعه از لحاظ اقتصادی و اجتماعی است. به عبارت دیگر، مشاغل کاذب نتیجه نقص و ایرادی است که در اقتصاد وجود دارد و در پی به وجود آمدن مشاغل کاذب مشکلات دیگری نیز با آنها به وجود خواهند آمد که می توانند سلامت اجتماعی یک جامعه را به خطر بیندازند.

اثرات منفی مشاغل کاذب را می توان از دیدگاه های مختلف در حوزه های گوناگون اقتصادی و اجتماعی بررسی کرد.

مفاهیمی مثل اشتغال، شغل، بیکاری، کار زمانی که از دید جامعه شناسی بررسی می شوند، معانی دیگری پیدا می کنند و از دید فرهنگ و ارزش های اجتماعی و تاثیرات مثبت و منفی آنها بررسی می شوند. و از دید کار و داشتن شغل به فعالیت هایی گفته می شود ثبات و پایداری بیشتری داشته و فرد در یک مرکز خصوصی یا دولتی فعالیت آبرومندی دارد و به عبارت دیگر مورد تایید هنجارهای اجتماعی است.

بنابراین فعالیت هایی که با هنجارهای اجتماعی سازگاری نداشته باشند و یا فرد از انجام آن رضایت ندارد و به اندازه کافی برای او درآمد ندارد و ثبات ندارد پس شغل به حساب نمی آید و در واقع کاذب است. برای آنکه بدانیم شغل کاذب چه تاثیری بر جامعه دارد باید ابتدا بیکاری را تعریف و تاثیرات آن را بررسی کرد که این موضوع بحث مفصلی است و باید به طور جداگانه به آن پرداخته شود. نیاز به داشتن شغل و نبود فرصت های شغلی مناسب باعث شده تا عده ای از افراد به مشاغل زیرزمینی و کاذب روی بیاورند. شاید در صورتی که تعداد افرادی که به فعالیت در مشاغل کاذب اشتغال دارند زیاد نباشد، دلیلی هم برای نگران بودن از اثرات زیان بار این دسته از مشاغل وجود نداشته باشد؛ موضوع وقتی جدی می شود که تعداد کسانی که به فعالیت هایی که شغل کاذب نامیده می شوند مشغول هستند زیاد باشد.

بعضی از افراد اعتقاد دارند که تاثیر مشاغل کاذب بر اقتصاد به مراتب زیان بارتر از بیکاری است؛ چرا که این نوع مشاغل گاهی می توانند مشکلات و آسیب های زیادی به بازار کار رسمی وارد کنند، و این در حالی است که بیکاری در بعضی از موارد شاید حتی بهتر هم باشد. مشاغل کاذب به نوعی شغل زیرزمینی محسوب می شوند و از آنجایی که مشاغل زیر زمینی همانطور که از نامشان پیدا است از دید قانون پنهان هستند، مستعد تبدیل شدن به محیطی برای انجام فعالیت های مضر و حتی ضد اجتماعی خواهد شد. هر اندازه که میزان بیکاری و سخت تر شدن شرایط برای پیدا کردن شغل مناسب سخت تر باشد، به همان اندازه رواج پیدا کردن مشاغل کاذب نیز بیشتر خواهد شد.

واسطه‌ گری، مشاغل کاذب و زیر زمینی در بخش‌ های مختلف باعث شده است که امروز حجم قابل توجهی از نقدینگی به‌ سمت مسیرهای نادرست سرازیر شود. در این بین نباید از نقش سیاست گذاری های دولت نیز غافل بود و شاید اگر برنامه مشخص و کارشناسی شده تری برای مسائل اقتصادی تدوین شود بسیاری از مشکلات به خودی خود از بین برود. اگر فرصت شغلی مناسب در اختیار نیروی کار باشد آیا کسی به سمت شغل کاذب روی خواهد آورد؟ مسلما اینطور نیست و هر نیروی کاری ترجیح می دهد که وقت و انرژی خود را صرف بازار کار رسمی کرده و از مزایای آن بهره ببرد.

دلایل و روش های برخورد با مشاغل کاذب چیست؟

ریشه اصلی به وجود آمدن مشاغل کاذب را باید در اقتصاد جستجو کرد. وضعیت نامساعد اقتصادی باعث می شود که فرصت های شغلی مناسبی برای نیروی کار در یک جامعه وجود نداشته باشد و در نتیجه افراد برای کسب درآمد به چنین مشاغلی روی می آورند. با این حال می توان دلایل به وجود آمدن مشاغل کاذب را به صورت زیر فهرست کرد:

برای جلوگیری از مشاغل کاذب باید زیر ساخت های اقتصادی و اجتماعی زیادی را فراهم کرد که از جمله آنها می توان به اشتغال زایی متناسب با تخصص، تقویت سرمایه گذاری داخلی برای ایجاد فرصت های شغلی جدید، کنترل تورم، کنترل نرخ مهاجرت، بازبینی نظام آموزشی و غیره اشاره کرد. برای کمک به ایجاد مشاغل متناسب با تخصص باید ابتدا مشخص شود که جامعه به چه مشاغلی نیاز دارد و بعد از اینکه این موضوع مشخص شد، بودجه ‌ای برای کمک به سرمایه‌ گذاران به‌ خصوص در بخش خصوصی اختصاص داده شود. این کار نه تنها به مشاغل نو پا کمک می کند بلکه سرمایه‌ گذاران دیگر نیز علاقه‌ و انگیزه می گیرند. تسهیل مراحل و کم کردن موانع پیش رو یک کارآفرین و سرمایه‌ گذار یکی دیگر از موضوعاتی است که می تواند بسیار مفید باشد. کنترل تورم نیز یکی از مسائل بسیار مهم برای مهار بیکاری و به صورت خاص مشاغل کاذب است که بر سلامت جامعه تاثیر می گذارد. به عبارت دیگر مهم ‌ترین کار برای درمان بیکاری کنترل فقر است که در حقیقت مبارزه با به وجود آمدن شغل ‌های کاذب و تاثیرات منفی آن است.

نظر کارشناسان درمورد مشاغل کاذب چیست؟

در علم اقتصاد چیزی با عنوان شغل کاذب تعریف نشده و دست فروشی یا مشاغلی از این دست مصداق شغل کاذب نیستند و در واقع این اصطلاحی است که به صورت عامیانه به این دسته از مشاغل گفته می شود و همه آن را به کار می برند. بنابراین اگر قرار باشد شغل کاذب از نگاه علم اقتصاد تعریف شود نمی توان برای آن تعریف مستندی ارائه داد.

مشاغل ارزش افزوده متفاوتی دارند، یعنی برخی مشاغل ارزش افزوده بالایی در اقتصاد کشور دارند و برخی هم دارای این ویژگی نیستند یا دارای ارزش افزوده پایینی هستند. برخی مشاغل مثل پزشکی یا مهندسی مهارت بالا نیاز دارند و ارزش افزوده ای که در اقتصاد ایجاد می ‌کنند بالا است، اما مشاغلی مثل دلالی هم وجود دارند که ایجاد ارزش افزوده نمی کنند. لازم به ذکر است که  بیکاری و رکود اقتصادی هر چه در جامعه بیشتر شود اقتصاد از وضعیت مولد بودن دورتر شده و به سمت اقتصاد غیر رسمی و غیر شفاف می رود. در این وضعیت نیاز به مشاغلی که به مهارت بالا نیاز دارد کمتر شده و در نتیجه افراد برای گذران زندگی بیشتر به مشاغل دم دستی یا به اصطلاح مشاغل کاذب جذب می شوند.

هرچه میزان شفافیت اقتصاد کمتر و رکود در اقتصاد بیشتر شود، افراد بیشتری به سمت مشاغل کاذب جذب می شوند. گفته می شود که در ایران ۲۰ تا ۴۰درصد اقتصاد ایران غیر رسمی است و در نتیجه به همین نسبت مشاغل غیر رسمی یا کاذب وجود دارد. به گفته کارشناسان شفاف شدن اقتصاد و دانش بنیان شدن اقتصاد یکی از بهترین روش های کاهش مشاغل کاذب است.  به نظر می رسد در شرایط نامساعد اقتصادی که این روزها بیشتر از همیشه قابل لمس است چاره ای به غیر از پذیرش مشاغل کاذب نیست و شاید بتوان گفت وجود این دسته از مشاغل ضروری است و در غیر این صورت مردم برای تامین هزینه های زندگی خود مجبور می شوند که به کارهای دیگری دست بزنند. شاید سامان دهی به این دسته از مشاغل بهترین راه کار برای کنترل و استفاده از آنها در مسیر مناسبی باشد که برای اقتصاد کشور نیز مفید باشد.

پیدا کردن شغل مورد علاقه برای بسیاری از افراد چالش بزرگی است. شرایط متغییر اقتصادی نیز به این موضوع دامن زده و گاهی باعث سردرگمی افراد جویای کار می شوند. علاوه بر این بسیاری از افراد نمی دانند که کجا باید به دنبال شغل بگردند و برای مثال گاهی با دیدن فرصت های شغلی موجود در یک سایت کاریابی آنلاین نمی دانند که کدام یک از آنها دقیقا برای آنها مناسب است. سایت کاریابی آنلاین جاب اکسپرت برای حل این مسئله بانک اطلاعات مشاغلی را فراهم کرده و به افراد جویای کار متناسب با ویژگی ها و مهارت هایی که دارند مناسب ترین شغل را معرفی می کند. با ثبت نام در سایت کاریابی جاب اکسپرت دیگر لازم نیست که برای پیدا کردن شغل دچار سردرگمی شوید. فقط کافی است در این سایت ثبت نام کنید و شغل مورد علاقه خود را پیدا کنید.